شمع خودرو یکی از قطعات کوچک اما بسیار حیاتی در محفظه سیلندر موتور است که بدون وجود آن، فرآیند احتراق امکان‌پذیر نخواهد بود. این قطعه کوچک یک وظیفه اساسی دارد: ایجاد جرقه الکتریکی برای اشتعال ترکیب هوا و سوخت در سیلندر. در صورت نبود شمع یا خرابی آن، سوخت موجود در محفظه احتراق نمی‌تواند شعله‌ور شود، و در نتیجه، خودرو روشن نخواهد شد یا به‌سختی استارت می‌خورد.
عملکرد صحیح شمع‌ها برای تضمین کارکرد مناسب موتور اهمیت بسیاری دارد، زیرا اختلال در عملکرد آنها می‌تواند به مشکلات جدی در سیستم موتور خودرو منجر شود. نقش کلیدی شمع در تولید انرژی موتور باعث میشود که نگهداری مناسب و تعویض دورهای آنها بخش مهمی از مراقبت از خودرو به شمار رود.
شنیدن علائم خرابی شمع‌ها نیز اهمیت بالایی دارد. اگرچه گاهی استارت نخوردن خودرو به دلیل ضعف باتری است، اما مواقعی نیز پیش می‌آید که برق لازم از سوی باتری به‌شکل مناسب به شمع‌ها منتقل شده ولی خرابی خود شمع باعث عدم جرقه‌زنی و احتراق سوخت میشود. چنین وضعیتی می‌تواند منجر به روشن نشدن خودرو یا ایجاد سختی در استارت زدن آن شود.
به همین دلیل، شناخت علائم خرابی شمع خودرو بسیار ضروری است تا بتوانید قبل از بروز مشکلات جدی‌تر، اقدامات لازم را انجام دهید. در مقاله‌ای جامع از سایت تخصصی حامی یدک، جزئیات بیشتری درباره این موضوع و نشانه‌های مرتبط با خرابی شمع خودرو ارائه شده است که مطالعه آن توصیه میشود.
علائم خرابی شمع خودرو:
برای کسب آگاهی در زمینه ی خرابی شمع خودرو بهتر است نخست با شمع خودرو بیشتر آشنا شویم . شمع یکی از اجزای اساسی در سیستم برقی و موتور خودرو است که نقش آن ایجاد جرقه برای احتراق مخلوط سوخت و هواست. یکی از نشانه‌های خرابی شمع خودرو می‌تواند سخت روشن شدن ماشین باشد. در برخی مواقع، شمع‌ها توانایی ایجاد جرقه لازم برای آغاز فرآیند احتراق در موتور را ندارند، که همین امر موجب دشواری در روشن شدن خودرو میشود. بنابراین، در چنین شرایطی حتما از سالم بودن شمع‌ها اطمینان حاصل کنید.
شمع خودرو چیست؟
در موتورهای احتراق داخلی مورد استفاده در خودروهای بنزینی و گازسوز، برای ایجاد احتراق میان مخلوط سوخت و هوا، جرقه‌ای لازم است که توسط شمع خودرو تولید میشود.
این قطعه در سال ۱۸۶۰ برای اولین بار توسط اتین لونورا، مخترع بلژیکی، برای یک موتور گازی طراحی شد. با این حال، حدود سی سال بعد، نیکولا تسلا، مخترع مشهور آمریکایی، ساخت شمع خودرو را به نام خود به ثبت رساند.
اجزای شمع خودرو
شمع خودرو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
– الکترود مرکزی: وظیفه انتقال ولتاژ بالا و تولید جرقه را بر عهده دارد.
– الکترود جانبی: جرقه میان این الکترود و الکترود مرکزی ایجاد میشود.
– بدنه فلزی: به سر سیلندر متصل شده و حرارت تولید شده توسط جرقه را دفع میکند.
– عایق سرامیکی: از نشت جریان الکتریکی به بخش‌های دیگر موتور جلوگیری میکند.
– پایه: با محفظه سیلندر در تماس بوده و از طریق آن به شمع متصل میشود.
وظیفه شمع خودرو
شمع خودرو نقش کلیدی در فرآیند جرقه‌زنی ایفا میکند که آغازگر احتراق در موتور است. این قطعه با دریافت ولتاژ بالای ارسالی از کوئل، جرقه‌ای تولید کرده که منجر به اشتعال مخلوط فشرده‌شده سوخت و هوا درون سیلندر میشود.
احتراق ایجاد شده انرژی لازم برای حرکت پیستون‌ها را آزاد میکند. این حرکت در نهایت سبب چرخش میل‌لنگ و تولید نیروی لازم برای عملکرد موتور خودرو میشود.
علت خرابی شمع خودرو چیست؟
فرسودگی طبیعی شمع: فرایند احتراق ودر نتیجه گرم شدن و سرد شدن مداوم این شمع باعث فرسودگی الکترودها میشود و در نتیجه منجر به کاهش کارایی جرقه‌زنی و در نتیجه خرابی این قطعه ی کوچک اما مهم میشود.
وارد شدن ضربه: هرگونه ضربه و یا تصادف می تواند این قطعه را دچار شکستگی و در نهایت ناکار آمدی کند.
عدم تنظیم درست موتور: چنانچه موتور تنظیم نباشد و سیستم احتراق به درستی کار نکند شمع‌ها به‌درستی جرقه نمی زنند یا به دلیل احتراق ناقص، رسوباتی روی آن ایجاد میشود که از کیقیت این قطعه می کاهد.
تجمع رسوبات کربنی و دوده سیاه روی شمع: استفاده از سوخت نامرغوب، احتراق‌های ناقص یا تنظیمات نامناسب موتور، می‌توانند منجر به تشکیل رسوبات کربنی روی شمع‌ها شوند. این رسوبات، مانع از جرقه‌زنی کامل و صحیح شده و یکی از دلایل اصلی خرابی شمع خودرو به شمار می‌آیند.
ایراد وایر و علت خرابی شمع خودرو: وایرها نقش مهمی در انتقال ولتاژ بالا از کوئل به شمع دارند. هرگونه خرابی یا نقص در عملکرد آنها می‌تواند منجر به اختلال در جرقه‌زنی شده و در نتیجه به عملکرد کلی موتور و سلامت این قطعه آسیب برساند.
در صورتی که وایرها نتوانند ولتاژ را به‌صورت صحیح منتقل کنند، جرقه تولید شده قدرت کافی نخواهد داشت. این ضعف در جرقه می‌تواند به احتراقی ناقص منجر شود یا در مواردی حتی از وقوع احتراق جلوگیری کند.
نشتی روغن در محفظه احتراق : خرابی واشر سر سیلندر یا واشرهای سوپاپ ممکن است باعث نشت روغن به داخل سیلندرها شود. روغن وارد شده به محفظه احتراق می‌تواند شمع‌ها را آلوده کرده و از عملکرد صحیح جرقه‌زنی آنها جلوگیری کند.
احتراق ناقص یا زودهنگام: این مشکل به دلیل کیفیت پایین سوخت یا استفاده از شمع‌های نامناسب ایجاد می شود که عمر شمع را کم میکند.
نصب نادرست شمع: بیش از حد محکم بستن یا به‌درستی محکم نشدن شمع خودرو منجر نصب نادرست شمع میشود.
فشار بیش از حد به موتور: فشار بیش از حد بر موتور، ناشی از رانندگی با سرعت بالا، حمل بار سنگین، یا رانندگی در شرایط سخت، می‌تواند باعث افزایش دمای شمع‌ها و در نهایت خرابی آنها شود.
کیفیت پایین سوخت: عواملی مانند استفاده از سوخت نامناسب، نقص در سیستم خنک‌کننده موتور، جوش آوردن خودرو یا تنظیمات نامطلوب موتور ممکن است منجر به افزایش بیش از حد دمای موتور شوند. این گرمای اضافی می‌تواند الکترودهای شمع را تخریب کرده و موجب کاهش کارایی آنها گردد.
نشانه های خرابی شمع ماشین :
برا ی درک بهترین زمان تعویض شمع خودرو نخست باید علائم و نشانه های اصلی خرابی شمع خودرو را بشناسیم که در زیر ان را نام میبریم:
لرزش موتور ماشین
دودزایی بیش از حد از لوله خروجی شمع‌ها
استارت نخوردن موتور مخصوصا در محیط سرد
کاهش توان موتور
سوخته شدن نامنظم شمع ماشین
سوختگی یا رسوب روی شمع
ترک خوردگی و آسیب به بدنه شمع خودرو
روشن شدن چراغ چک خودرو
زرد شدن قسمت چینی شمع خودرو
لرزش موتورماشین:
در زمان توقف خودرو و روشن بودن موتور، ممکن است لرزش‌های غیرعادی را تجربه کنید. این لرزش‌ها معمولاً ناشی از مشکلات در سیستم جرقه‌زنی هستند. به عنوان مثال، اگر خودرو در حالت ایستاده بیش از حد معمول لرزش داشته یا صدای غیرعادی ایجاد کند، این می‌تواند نشانه‌ای از خرابی شمع باشد که نیاز به بررسی فوری دارد. علت این امر معمولاً به مکش بیش از حد هوا توسط موتور در حین احتراق برمی‌گردد، که منجر به سوخت ناقص بنزین شده و فرآیند احتراق را مختل میکند. نتیجه این مشکل، ایجاد لرزش و سر و صدا در خودرو خواهد بود. بنابراین، لرزش‌های غیرعادی موتور یا مشکلات مرتبط با سیستم جرقه‌زنی می‌توانند به وضوح خرابی شمع‌ها را نشان دهند.
دودزایی بیش از حد از لوله خروجی شمع‌ها
همچنین گاهی در حین رانندگی شاید بوی مداوم بنزین را حس کنید. اگر بو از طریق اگزوز خودرو به مشام برسد، این علامت واضحی از سوخت ناقص بنزین است که به شمع‌های معیوب مرتبط میشود. در چنین شرایطی بهتر است وضعیت شمع‌ها بررسی شود. اگر هنگام باز کردن شمع‌ها مشاهده کردید که روی آنها دوده سیاه یا روغن وجود دارد، این می‌تواند نشانه‌ای از خرابی یا کثیفی باشد. وجود دوده یا روغن ممکن است به خاطر سوخت غیر کامل بنزین یا نشت روغن به داخل محفظه احتراق باشد.
خرابی شمع‌ها می‌تواند همچنین باعث انتشار دود از خودرو شود. اگر احتراق سوخت در محفظه سیلندر به طور کامل انجام نگیرد، ممکن است میزان آلایندگی بالا برود و گازهایی مانند مونوکسید کربن از اگزوز خارج شوند. همراه با آن، بوی شدید بنزین نیز قابل تشخیص خواهد بود. همه این عوامل می‌توانند علائم جدی خرابی شمع‌های خودرو باشند و نیاز به تعمیرات فوری دارند.
استارت نخوردن موتور
اگر خودروی شما به سختی استارت می‌خورد، به‌ویژه در هوای سرد، مشکل می‌تواند به خرابی شمع‌های موتور مربوط باشد، علاوه بر ایرادهای احتمالی باتری. زمانی که خودرو استارت می‌خورد اما روشن نمی‌شود یا پس از چندین تلاش به‌سختی راه‌اندازی میشود، باید احتمال معیوب بودن شمع‌ها را نیز بررسی کنید. اگر شمع‌ها دچار مشکل باشند، فرآیند جرقه‌زنی موتور مختل شده و در نتیجه، عملکرد موتور تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
شمع خودرو وظیفه ایجاد جرقه برای احتراق مخلوط سوخت و هوا را بر عهده دارد و هر ایرادی در این قطعه می‌تواند باعث اختلال در این عملکرد شود. این مسئله می‌تواند منجر به کاهش توان کلی موتور و افت شتاب خودرو شود. اگر هنگام رانندگی به کاهش توان موتور یا عملکرد نامنظم آن در دورهای مختلف پی بردید، ممکن است شمع‌ها نیاز به بررسی یا تعویض داشته باشند. شمع‌های فرسوده یا آلوده قادر به تولید جرقه قوی و پایدار نیستند و همین امر باعث کارکرد نادرست و ناپیوسته موتور میشود.
سوختگی یا رسوب روی شمع:
بررسی شمع‌ها نیز اطلاعات مهمی ارائه می‌دهد. اگر هنگام خارج کردن شمع‌ها از موتور متوجه دوده سیاه یا روغن روی آن شدید، ممکن است این علائم نشانه خرابی یا آلودگی آنها باشد. دوده یا روغن روی شمع معمولاً ناشی از احتراق ناقص سوخت یا نشت روغن به داخل محفظه احتراق است. همچنین ظاهر چینی شمع می‌تواند وضعیت آن را نشان دهد. در حالت طبیعی، چینی شمع سفید یا خاکستری است؛ اما تیره شدن رنگ یا قهوه‌ای شدن نوک شمع ممکن است به دلیل تماس شمع با بنزین نسوخته یا نشت روغن باشد.
خرابی شمع‌ها می‌تواند تأثیرات منفی‌ای بر عملکرد موتور داشته باشد که با توجه به علائم ذکر شده، باید سریعاً اقدام به بررسی و در صورت نیاز تعویض این قطعه کرد. مراقبت از سلامت شمع‌ها نه‌تنها طول عمر موتور را افزایش می‌دهد، بلکه عملکرد خودرو را نیز بهبود می‌بخشد.
روشن شدن چراغ چک خودرو
دلایل متعددی وجود دارد که می‌تواند باعث روشن شدن چراغ چک خودرو شود. مواردی چون افزایش آلایندگی، اختلال در سیستم احتراق، کاهش شتاب، و عملکرد نامناسب موتور، هر یک ممکن است به روشن شدن این چراغ ختم شوند. یکی از دلایل اصلی این مشکلات، خرابی شمع خودرو است. در واقع، روشن شدن چراغ چک به‌عنوان هشداری عمومی برای وجود نقص در خودرو شناخته میشود. احتراق ناقص در موتور سبب میشود سنسورهای گوناگون، سیگنال‌های هشداردهنده‌ای را به کامپیوتر خودرو ارسال کنند. از سوی دیگر، احتراق ناقص به تولید آلاینده‌های اضافی منجر شده و موجب افزایش حجم گازهای عبوری از کاتالیست میشود. بسته به نوع سیستم فنی خودرو، این عوامل می‌توانند روشن شدن چراغ چک را به دنبال داشته باشند. بنابراین، با استفاده از دستگاه دیاگ می‌توان علت دقیق اشکال را شناسایی کرد.
ترک خوردگی و آسیب به بدنه شمع خودرو
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی شمع خودرو، آسیب‌های ظاهری به بدنه این قطعه است. ترک‌خوردگی یا شکستگی در قسمت چینی شمع یکی از علائم بارز خرابی محسوب میشود. عواملی نظیر ضربه شدید به خودرو یا افزایش بیش از حد دمای موتور می‌توانند منجر به این مشکل شوند. از طرف دیگر، کیفیت ساخت شمع نیز نقش مهمی در جلوگیری از این نوع آسیب‌ها ایفا میکند.
زرد شدن قسمت چینی شمع خودرو
قسمت چینی شمع معمولاً سفید رنگ است، اما اگر با گذر زمان تغییر رنگ داده و زرد شود، این وضعیت ممکن است ناشی از مشکلاتی در فرآیند احتراق یا نفوذ بنزین به این ناحیه باشد. تغییرات رنگ چینی شمع نیز یکی دیگر از نشانه‌های خرابی آن است. در حالت عادی، چینی شمع سفید یا خاکستری مات بوده و این رنگ نشان‌دهنده عملکرد طبیعی موتور است. اما در صورت بروز احتراق ناقص، ممکن است مقداری از سوخت نسوخته با شمع تماس پیدا کرده و رنگ آن را به قهوه‌ای یا زرد تغییر دهد. نشت روغن به محفظه احتراق نیز می‌تواند باعث تیرگی یا قهوه‌ای شدن سر شمع شود.
در نهایت، زرد شدن چینی شمع می‌تواند به دلایلی همچون استفاده از سوخت بی‌کیفیت، روغن‌های نامناسب، دمای بسیار بالا، آلودگی محیط، یا حتی ترکیبات شیمیایی خاص در محیط رانندگی مرتبط باشد. این تغییر رنگ معمولاً گویای وجود مشکلاتی در عملکرد موتور یا شرایط اطراف آن است و باید جدی گرفته شود.
کاهش توان موتور:
اگر در عملکرد موتور متوجه کاهش قدرت و کارکرد غیر یکنواخت در دورهای مختلف شدید، ممکن است این موضوع نشان‌دهنده خرابی این قطعه باشد.
شمع‌های موتور که فرسوده یا آلوده شده‌اند، قادر به ایجاد جرقه قوی و پایدار نیستند. این امر موتور را به عملکردی نامنظم وامی‌دارد.
سوخته شدن نامنظم شمع ماشین:
در صورتی که شمع‌ها آسیب دیده یا سوخته باشند، احتمال دارد سطح سوختگی به صورت ناهماهنگ ایجاد شده باشد؛ به عبارت دیگر، بخش‌هایی از شمع‌ها ممکن است بیش از حد دچار سوختگی شوند. این حالت باعث عملکرد غیر یکنواخت موتور و افت کارایی آن خواهد شد.
چه زمانی شمع خودرورا تعویض کنیم؟
برای پاسخ به این سؤال که بهترین زمان تعویض شمع خودرو چه زمانی است، باید گفت این موضوع به چندین عامل مختلف بستگی دارد. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به کیلومتر مصرفی، سن شمع، شرایط آب‌وهوایی، میزان ترافیک رانندگی و نشانه‌های خرابی شمع اشاره کرد.
در واقع، طول عمر شمع خودرو تحت تأثیر شرایط سلامت فنی خودرو، کیفیت سوخت و همچنین نوع و اصالت شمع مصرفی قرار دارد. برای خودروهای صفر که از سلامت کامل برخوردارند، شمع‌های معمولی به طور میانگین بین 40 تا 50 هزار کیلومتر عمر می‌کنند. اما در خودروهای قدیمی‌تر این عدد به حدود 30 هزار کیلومتر کاهش می‌یابد.
در صورتی که از شمع‌های کیفیت بالا با الکترود پلاتینیوم یا ایریدیوم استفاده کنید، می‌توانید انتظار افزایش عمر مفید این قطعه را داشته باشید. به عنوان مثال، شمع‌هایی با الکترود پلاتینیوم معمولاً تا حدود 60 هزار کیلومتر دوام می‌آورند، و این عدد برای شمع‌های ایریدیوم حتی به 80 تا 100 هزار کیلومتر نیز می‌رسد.
هرچند تولیدکنندگان خودرو عمدتاً توصیه می‌کنند که شمع‌ها را پس از هر 10,000 تا 30,000 کیلومتر تعویض کنید، اما این عدد بستگی مستقیمی به شرایط رانندگی و توصیه‌های خاص خودِ خودروساز دارد. اگر در شرایط رانندگی دشوار مانند ترافیک سنگین، آب‌وهوای بسیار گرم یا سرد، محیط‌های مرطوب یا مناطق کوهستانی رانندگی می‌کنید، ممکن است نیاز باشد که زودتر از موعد شمع‌ها تعویض شوند.
یکی دیگر از مواردی که نباید نادیده گرفته شود، نشانه‌های خرابی شمع است. اگر متوجه عملکرد ضعیف شمع‌ها شدید، باید بلافاصله نسبت به تعویض آنها اقدام کنید، حتی اگر کیلومتراژ تعیین‌شده را طی نکرده‌اید.
شایان ذکر است که عمر مفید شمع خودرو عموماً بین دو تا چهار سال است. بنابراین، حتی اگر خودرو تنها 20 هزار کیلومتر کار کرده باشد، بعد از دو تا چهار سال باید شمع‌ها را بررسی و در صورت لزوم تعویض کنید. توجه به شرایط فوق می‌تواند عملکرد بهتر و مصرف سوخت بهینه‌تری برای خودرو شما به ارمغان آورد.
مراحل تعویض شمع خودرو
تعویض شمع خودرو از آن دسته کارهایی است که اگر کمی با ابزارهای مکانیکی آشنا باشید و شناخت ابتدایی از عملکرد خودرو داشته باشید، می‌توانید به‌راحتی خودتان انجام دهید. اما در غیر این صورت، بهتر است این کار را به یک مکانیک حرفه‌ای واگذار کنید. مهم‌ترین نکته در این فرآیند، خرید شمعی باکیفیت و اصل است. صرف‌نظر از نوع شمعی که انتخاب می‌کنید، حتماً آن را از فروشگاه‌های مطمئن تهیه کنید.
اولین مرحله در تعویض شمع، پیدا کردن موقعیت قرارگیری آن است. شمع خودرو معمولاً بر روی بخش بالای موتور نصب شده است و از این نظر دسترسی به آن آسان است. البته در برخی خودروها ممکن است موقعیت شمع‌ها متفاوت باشد، بنابراین ابتدا محل دقیق آنها را بررسی کنید. پس از پیدا کردن شمع، به نحوه جدا کردن آن توجه ویژه‌ای داشته باشید، چراکه این دقت به شما در نصب شمع جدید کمک زیادی میکند.
تست شمع خودرو:
تست شمع خودرو یکی از راه‌های مؤثر برای ارزیابی عملکرد و وضعیت سلامت شمع‌هاست. برای انجام این فرآیند مراحل زیر را دنبال نمایید:
آماده‌سازی:
– اطمینان حاصل کنید که موتور خودرو خاموش است و سیستم خنک‌شده.
– دستگاه تست شمع را آماده کنید و از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید.
دسترسی به شمع‌ها:
– درپوش شمع‌ها را باز کنید تا بتوانید به محل قرارگیری آنها دسترسی پیدا کنید.
بررسی وضعیت شمع‌ها:
– ظاهر شمع‌ها را دقیق بررسی کنید؛ وجود روغن‌سوزی، رسوبات زیاد یا هر گونه آسیب دیگر می‌تواند نشانه‌ای از ایرادات موتور یا نیاز به تعویض باشد.
– فاصله الکترودهای شمع را با ابزار مناسب اندازه‌گیری کنید تا مطمئن شوید با تنظیمات استاندارد سازگار است.
تست جرقه:
– با استفاده از دستگاه تست شمع، جرقه تولیدشده را بررسی کنید تا از کیفیت آن اطمینان یابید.
تشخیص نتایج:
– بر اساس وضعیت جرقه و ظاهر شمع، مشخص کنید که آیا نیاز به تعویض وجود دارد یا خیر..برای باز کردن شمع خودرو باید از ابزار مخصوصی با نام آچار شمع استفاده کنید.
معرفی برندهای معتبر شمع :
شمع خودرو با برندهای متفاوتی وارد بازارجهانی خودرو می شود. شمعNJK , بوش , دنسو, بریشک, اکیوم, اتولایت, چمپیون, نور ایران و تورچ چین من جمله برندهای تولید کننده ی شمع می باشند در حال حاضر سایت حامی یدک شمع های برند اکیوم و بوش که پرطرفدارترین برندهای بازار لوازم یدک ایران می باشند را در فروشگاه خود عرضه می نماید.
سخن آخر:
در این نوشته به بررسی علائم و دلایل خرابی شمع خودرو پرداخته‌ایم. شمع یکی از قطعات نسبتا ارزان خودرو است که تعویض آن نیز هزینه زیادی به همراه ندارد. توصیه می‌کنیم همواره به نشانه‌های خرابی شمع ماشین حساس باشید. تجربه نشان داده است که نادیده گرفتن خرابی یک قطعه در خودرو اغلب منجر به آسیب دیدن سایر قطعات شده و هزینه‌های بیشتری را برای شما به دنبال خواهد داشت. لازم به ذکر است که تست و تعویض شمع به ابزارهای تخصصی و دانش فنی نیاز دارد. اگر در انجام این فرآیند تردید دارید یا مهارت کافی ندارید، بهتر است کار را به یک تکنسین متخصص بسپارید. . مطالعه ی سایر مقالات از سایت حامی یدک به شما برای کسب آگاهی بیشتر بسیار کمک میکند.
حامی یدک ارائه دهنده ی انواع لوازم یدکی ایرانخودرو ،لوازم یدکی رنو، لوازم یدکی سایپا می باشد.